Muri̇s Muvazaası, İptal Ve Tenki̇s Davaları, Mi̇rastan Çıkarma

Muris Muvazaası Nedir?

Murisin aslında bağışlamak istediği bir şeyi görünüşteki işlemle devretmesidir.

Murisin burada mirasçılarından mal kaçırma saiki vardır. Gerçek irade bağış olmasına karşın, 3. kişileri aldatmak ve tenkis davasının muhatabı olmamak için satış sözleşmesinin ardına gizlediği sözleşmelerdir. Bu sözleşme, taşınmazın devrini sağlayan satış sözleşmesi olabileceği gibi ölünceye kadar bakma sözleşmesi de olabilecektir. (YİBGK nun 1974/1 E. 1974/2 K. Sayılı kararı)

Muris Muvazaasının İspatı Sonucunda Ne olur?

Murisin hayatta iken satış işlemi neticesinde mirasçıya devrettiği taşınmazın tapusu iptal edilerek terekeye döndürülür. Tüm mirasçılar, bu taşınmazda hisseleri oranında pay sahibi olurlar.

Muris ile alt soy arasındaki devirlerde Yargıtay’ın Bakışı Nasıldır?

Yargıtay muris ile alt soy arasındaki bütün devirleri prensip olarak MUVAAZALI olarak değerlendirmektedir.

Tenkis  Davası Nedir?

Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini ve kendilerine ödenmesini isteyebilirler (TMK 560. md.)

Tenkise Tabi Tutulan Bağışlamalar Hangileridir?

• Miras bırakanın ölümünden önceki 1 yıl içinde yaptığı TÜM bağışlamalar (saklı payı ihlal kastı olsun ya da olmadığı gözetilmeksizin) saklı paylı mirasçıların saklı payını ihlal ettiği ölçüde geçersizdir.
• Saklı pay kurallarını ihlal etme KASTIYLA (bir yıldan daha önceki) yapılmış bütün bağışlamalar da tenkise tabidir. (TMK 565/4)
• Tenkisin sırası; saklı pay tamamlanıncaya kadar önce, ölüme bağlı tasarruflardan; bu yetmezse, en yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek suretiyle sağlar arası kazandırmalara doğru bir yol izlenir. (TMK 570. Md)

Tenkis Davasının İspatı Sonucunda Ne olur?

Saklı Pay mirasçının saklı payı oranı karşılığına denk gelen para saklı paylı mirasçıya ödenmesine karar verilir. Tenkis davası sonucunda muris muvazaasındaki gibi tapu iptal ve tescil söz konusu olmaz.

Tenkis Davası Açma Süresi Nedir?

Tenkis davası açma hakkı, mirasçıların saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten başlayarak 1 yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın açılma tarihinin üzerinden 10 yıl geçmekle düşer (TMK 571. Md.)

Muris Muvazaası ile Tenkis Arasında Ne Fark Vardır?

• Muvazaada zamanaşımı yoktur. Tenkiste ise öğrenmeden itibaren bir yıllık hak düşürücü süre vardır. Bir yıllık süre genellikle mirasın açılması – murisin ölümü ile başlar.
• Muvazaayı saklı paylı olan ve olmayan tüm mirasçılar iddia edebilecektir. Tenkisi ise sadece saklı paylı mirasçılar iddia edebilecektir.
• Muris muvazaası gerçekte bağışlanmak istenen şeyin görünüşte satılması ile gündeme gelir. Tenkis ise ivazsız tasarruflarda (bağışlamada) gündeme gelir. Yani murisin sağken yaptığı bağışlamalar muvazaaya değil tenkise tabi olur.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşme Tarihi ile Ölüm arasında Çok Kısa Bir Süre Varsa İptali ya da Tenkisi Söz  Konusu Olur mu?

Ölüm bir eceldir. Ölümün ne zaman gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinmediğinden sözleşme tarihinden hemen sonra (bir gün sonra) ölümün vaki olması sözleşmenin başlı başına geçersiz olduğu anlamına gelmez. Ancak tenkisi pekala gündeme gelebilecektir.

Bunun yanında muvazaa iddiasının da şartları varsa her zaman ileri sürülebileceği unutulmamalıdır.

Minnet Duygusu ile Satış Tenkise Konu Olur mu?

Bir Yargıtay kararına göre, bir kimsenin kendisine 30 yıl süren bakımı neticesinde geçmiş emeği gözetilerek taşınmazını çok az bedelle devretmesi tenkise imkan vermeyecektir.

Tenkisten kurtulabilmek için geçerli ve ifa edilmiş bir sözleşme olması gerekir. Miras bırakanın ölünceye kadar bakması karşılığında birine bir şey vermesi gerekir. Ancak aralarında böyle bir sözleşme olmasa dahi bir kimse (bu kimse mirasçı da olabilir) bakmışsa ya da daha çok ilgilenmişse ona karşı minnet duygusu ile hareket edebileceğini ve bunun da bırakın iptali, tenkis davasına konu olamayacağını söylemektedir.

Zira satışa konu edilen bir malın bedelinin belirli bir semen karşılığında olacağı kuşkusuzdur. Semenin ise mutlaka para olması şart olmayıp belirli bir emek ya da hizmet olabileceği de kabul edilmelidir demektedir.

Diğer taraftan çok düşük bedelle satış, satış ile bağışlama arasında olan karma sözleşme hükmündedir. Daha çok bağış hükmündedir. Bağış da tenkise tabidir. Ancak burada Yargıtay satış işlemi, bağış olarak kabul edilse dahi minnet duygusuyla hareket edildiğinden tenkise tabi olmayacağını belirtmektedir.

Miras Bırakan Kendi Parası ile Çocuklardan Biri Adına Taşınmaz Satın Alması Tenkise mi yoksa İptale mi Sebep Teşkil Eder?

Burada muvazaa nedeniyle tapu iptal tescil davası söz konusu olmaz. Zira muvazaa, bir taşınmazın gerçekte bağış olan saikin görünüşte satış yoluyla devredilmesi halinde gündeme gelir. Bu olayda şartları oluşmuşsa (saklı paya tecavüz edilmişse veya tasarruf oranından fazla tasarruf varsa) ancak tasarrufun tenkisi gündeme gelebilecektir.

Miras Bırakan saklı paylı mirasçısını Hangi Hallerde mirasından çıkarabilir/mahrum Bırakabilir?

• Miras bırakana ya da yakınlarına karşı ağır bir suç işlenmesi,
• Miras bırakan ya da yakınlarına karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini ağır surette yerine getirmemiş olması (TMK 510. md).
• Ancak mirasçılıktan çıkarılanın alt soyu (miras bırakan başka türlü tasarrufta bulunmadıkça) bu çıkarmadan etkilenmez.

Miras Bırakan mirasçısını Hangi Hallerde mirasından mahrum Bırakamaz?

Evladın bir katille ya da suç örgütü lideri ile evlenmesi nedeni ile mirastan çıkarma, evlilik şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan geçersizdir.